“Het mooiste van dit werk is dat je het met zijn allen doet”

Interview met Mirjam en Jouke

Mirjam de Kramer, reclasseringswerker bij Reclassering Nederland & Jouke Osinga, officier van Justitie

ZSM (Zorgvuldig, Snel en op Maat) is een samenwerkingsverband tussen politie, Raad voor de Kinderbescherming, OM, Slachtofferhulp Nederland, Halt en de reclassering, om verdachten snel duidelijkheid te geven over de afhandeling van hun strafzaak. Mirjam (adviseur en ZSM-specialist in Oost) en Jouke (Officier van Justitie met de reclassering in zijn portefeuille) werken er allebei, op het politiebureau in Deventer. Beiden halen veel voldoening uit hun werk: “Iedereen weet elkaar te vinden, de lijntjes zijn kort. En als alles goed gaat, staan er aan het einde van de dag allerlei vakjes op groen. Dat is toch top?”

Als hun dienst ’s ochtends begint, kijken ze als eerste naar de verdachten die die nacht het eerst zijn binnengebracht. Jouke: “Vaak begint mijn dag met een lijst van 15 tot 25 verdachten. Die zaken bekijk ik door mijn oogharen: wat is de verdenking, wat is de voorgeschiedenis, wat ga ik mogelijk beslissen? Bij de meesten weet ik het snel, maar soms twijfel ik: deze persoon gaat voor de derde keer de mist in en heeft zelfs al een werkstraf gehad. Dan win ik advies in bij Mirjam. Wat vind jij, moet ik hem voorgeleiden of geef ik hem nog een kans?”

Mirjam heeft op haar beurt vaak al een idee. “Veel van de verdachten die langskomen zijn al bekend bij de reclassering. Ik verzamel alle informatie die ik over hen kan vinden. Ik kijk naar het recidiverisico, naar in hoeverre de persoon in het verleden wel of niet bereid is geweest mee te werken bijvoorbeeld. Op basis daarvan adviseer ik Jouke.” Daarmee is ZSM ook een voordeur voor casussen die doorstromen naar de units van de reclassering. Vaak plegen mensen strafbare feiten vanwege een ander probleem, bijvoorbeeld persoonlijkheidsproblematiek, schulden of een verslaving. Bij ZSM kijken ze samen op welke manier ze het strafrecht kunnen inzetten om deze problemen aan te pakken en zo recidive te voorkomen. Mirjam: “We doen alvast een stukje screening voor onze collega’s en bereiden met ketenpartners casussen dusdanig voor dat collega’s er makkelijker mee aan de slag kunnen.”

Tekening Jouke Osinga en Mirjam de Kramer

Snelkookpan

De hele ZSM-desk is een snelkookpan: alles verloopt onder hoge druk. Mirjam: “Je hebt maar beperkt de tijd om het dossier over de verdenking in elkaar te zetten. We hebben het streven binnen 9 uur na aanhouding te beslissen of de verdachte wordt heengezonden of wordt voorgeleid. Soms blijft een verdachte langer (max. drie dagen) vastzitten als er bijvoorbeeld verder onderzoek moet plaatsvinden.” Maar de zorgvuldigheid mag niet onder die snelheid lijden. Daar kan Mirjam over meepraten: “Ik had een jongen op ZSM die een woonbegeleider had geslagen. Ik dacht: ik bel naar die woongroep en vraag of ze die jongen er überhaupt terug willen hebben. Krijg ik de teammanager aan de lijn, vertelt hij me dat die jongen niet alleen iemand heeft geslagen, maar kort daarvoor ook drie medewerkers vijf kwartier lang gegijzeld heeft gehouden onder bedreiging van een mes! Ik naar de politie: hebben jullie daar een aangifte van? Hadden ze niet. Ik had nog twee uur over en ben snel naar de officier van justitie gelopen. Misschien is het goed als jij zelf even belt met die teammanager want er is wel wat meer aan de hand dan alleen die klap, zei ik hem. Hij heeft maar liefst drie kwartier met die teammanager gesproken en toen gezegd: ‘We hebben aangiftes van wederrechtelijke vrijheidsberoving nodig van die medewerkers en dan er is grond voor voorgeleiding’. Dat was het moment dat ik me realiseerde: als ik minder zorgvuldig was geweest en niet gebeld had, hadden we alleen maar gekeken naar die klap, en was alles anders gelopen.”

De kracht van ZSM

Mirjam toont hiermee de kracht van ZSM: ze kon snel schakelen doordat iedereen die ze nodig had bij elkaar in één ruimte zit. Het is meteen ook wat ze zo leuk vindt aan haar werk. “Het is geen solofunctie. Het begint al bij de verdachte: die is de start van alles. Maar daarna heb ik diens omgeving, de mensen op ZSM, mijn collega’s op kantoor, ik heb hen allemaal nodig om mijn werk goed te kunnen doen. En dat vind ik echt heel leuk.”

Bewondering voor de reclassering

Thuis heeft Mirjam geen last van de hoge druk die ze soms op haar werk ervaart; ze zorgt voor genoeg ontspanning. Ze doet aan ballroomdansen met haar vriend, gaat graag naar het filmhuis en zingt in een popkoor en in een band. “Samen muziek maken is het mooiste wat er is, daar word ik echt ongelofelijk blij van.”

Ook Jouke heeft buiten zijn werk om genoeg te doen. “Ik heb twee kinderen van 12 en 15, schaats graag en loop hard. Daarbij haalde ik veel ontspanning en voldoening uit mijn werk voor de gemeenteraad en ga ik binnenkort in het bestuur van een stichting die inloop regelt voor dak- en thuislozen.” Jouke wilde ooit rechter worden, maar zag tijdens zijn opleiding dat een rechter vooral zaken op zitting doet. Het contact met de samenleving en het sociale stuk meende hij als rechter te zullen missen, en vindt hij in zijn functie als officier van justitie wel terug. “Bij ZSM vind ik het sociale aspect het allerbelangrijkste: we hebben met mensen te maken. En ieder mens is anders en heeft andere dingen van ons nodig. Ik geloof dat straf kan helpen, maar wel in combinatie met het sociale: zorg en begeleiding.” Het is precies datgene wat de reclassering biedt en wat hij zo bewondert. “Bij de reclassering doen ze alles: op ZSM voorzien ze mij van advies, maar ze voeren het advies ook uit. Ze begeleiden de werkstraffen en doen het toezicht op de veroordeelden. Ze zijn gepokt en gemazeld in het omgaan met mensen van allerlei allooi. Ze verstaan de kunst van begrenzen en tegelijkertijd begeleiden. Dat vind ik heel knap.”

Tekst: Marlies Hofland-van der Steeg
Illustratie: Nicole van den Hout

Lees ook de andere verhalen

Tekening Ine
Ine: “Ik had dit werk graag veel en veel langer willen doen”
Tekening Jan
Jan: “Soms heeft ons werk niets met crimineel gedrag te maken”
Feesttent
Group 14 Copy 3